- 12. استاد خصوصی در سير و سلوک
بهره‌گیری از استاد خصوصی در مراحل و مراتب اوّلیّه و حتّی مراتب متوسّط سیر و سلوک، توصیه نمی‌شود. اینکه مشهور شده است، برای شروع سیر و سلوک باید از استاد خصوصی بهره گرفت، اعتبار ندارد؛ زیرا اوّلاً استاد خصوصی که واجد شرایط باشد، بسیار نادر است. ثانیاً افرادی با تظاهر به کسوت استادی، موجب گمراهی و ضلالت سالک می‌شوند؛ و ثالثاً در صورت دسترسی خصوصیِ سالک مبتدی به استاد منزّه و راه یافته، حالات و شیوۀ سلوکیِ استاد واصل، و فاصله‌ای که بین شاگرد و استاد از لحاظ مرتبۀ عرفانی وجود دارد، ممکن است موجب ناامیدی سالک گردد.
آنچه سالک باید به آن توجّه ویژه داشته باشد و قرآن شریف هم بر آن تأکید دارد، آن است که معلّم اخلاق آدمیان، خداوند سبحان است:
«وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً
وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ»[1]
و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هیچ یک از شما هرگز پاک نمی‌شد،
و لکن خداست که هرکس را بخواهد پاک می‌کند.
طالب معرفت باید با تقیّد به ظواهر شرع مقدّس که همان انجام واجبات، ترک محرّمات و به جا آوردن مستحبّات به قدر توان و نشاط می‌باشد، فضل و رحمت بی‌منتهای الهی را شامل حال خود کند. در اين راه، با شرکت در جلسات وعظ و ارشاد از اساتیدی که مورد تأیید باشند، استفاده کند و یا با استفاده از نوارهاي سخنراني و کتاب‌های اساتید آگاه، که در حدّ فهم او باشد، خود را در راه مستقیم نگاه دارد. بعد از آن اگر شبهه‌ای برای او پديد آمد از اهل فن و اشخاص بصیر سؤال کند و با این دو بال -یعنی تقوای الهی که عمل است و برداشت‌های عمومی که علم است- حرکت کند. آنگاه اگر به صورت جدّی به این امور اهتمام ورزد، به مقاماتی نائل می‌گردد. در اين حال خدای سبحان نظر عنایتی به او نموده، او را تزکیه می‌فرماید.
1. نور / 21
