- «انسجام ذاتى» و «فرهنگ سازى» دين
بنابراين، دين، به منزلۀ يك مجموعۀ به هم پيوسته و يك كلِّ تفكيکناپذير است كه هيچ جزئى از آن را نمىتوان و نبايد جدا از اجزای ديگر به نظاره و تحليل نشست. اين سخن، بدين معنى است كه دين، داراى يك «انسجام ذاتى» است و تمام قسمت‌هاى آن، همانند يك سيستمِ هماهنگ عمل مىكند.
دقيقاً به همين علّت است كه دين، سازندۀ يك «فرهنگ» ويژه و خاص است و به بيان ديگر، «دين»، روح و جوهرۀ «فرهنگ» است، چرا كه فرهنگ، «شخصيّتِ جمعى» و «هويّت اجتماعى» يك ملّت است و بنابراين شخصيّت اجتماعى و هويّت جمعى ملّتِ ديندار و ايمان‌مدار نيز از سرچشمۀ همان دين و ايمان سيراب مىشود.
