- شكيّات نماز
شكيّات نماز 21 قسم است، شش قسم آن شك‌هايى است كه نماز را باطل مىكند و به شش قسم آن نبايد اعتنا كرد و نُه قسم ديگر آن صحيح است.
- شك‌هاى مُبطِل (باطل كننده)
>مسأله 191< شك‌هايى كه نماز را باطل مىكند، شش مورد است:
اوّل و دوّم: شك در شمارۀ ركعت‌هاى نماز دو ركعتى و سه ركعتى.
سوّم: آنكه در نماز چهار ركعتى شك كند كه يك ركعت خوانده يا بيشتر.
چهارم: آنكه در نماز چهار ركعتى پيش از تمام شدن سجدۀ دوّم شك كند كه دو ركعت خوانده يا بيشتر.
پنجم: شك در ركعات نماز در حال ركوع و سجود يا در حال رفتن به سجده يا در حال برخاستن از سجده.
ششم: شك در ركعت‌هاى نماز كه نداند چند ركعت خوانده است.
>مسأله 192< اگر يكى از شك‌هاى باطل كننده براى انسان پيش آيد، نمىتواند نماز را به هم بزند، بلكه بايد به قدرى فكر كند تا شك مستقر شود به اين معنى كه از پيدا شدن يقين يا گمان نااميد شود.
- شك‌هاى غير قابل اعتناء
>مسأله 193< شك‌هاى غير قابل اعتناء شش مورد است:
1- شك در چيزى كه محلّ آن گذشته است؛ مثلاً اگر بعد از شروع تشهّد شک کند که دو سجده کرده است یا یکی، باید بنا بگذارد که دو سجده کرده است.
2- شك بعد از سلام؛ هر شکّی بعد از سلام نماز اعتبار ندارد.
3- شك بعد از وقت؛ اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز خوانده يا نه، يا گمان كند كه نخوانده، خواندن آن لازم نيست.
4- شكّ کثیرالشّک؛ كسى كه زياد شكّ مىكند یعنی کسی که در يك نماز سه مرتبه شك كند، يا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نمازصبح و ظهر و عصر شك كند، نباید به شکّ خود اعتناء نماید.
5- شكّ امام و مأموم؛ در نماز جماعت باید امام به مأموم و مأموم به امام مراجعه کند و گفتۀ یکدیگر را قبول نمایند.
6- شك در نماز مستحب؛ اگر در شمارۀ ركعت‌هاى نماز مستحب شك كند، چنانچه طرف بيشتر شك، نماز را باطل مىكند بايد بنا را بر كمتر بگذارد و اگر طرف بيشتر شك نماز را باطل نمىكند، به هر طرف شك عمل كند نمازش صحيح است.
- شك‌هاى صحيح
>مسأله 194< در نُه صورت اگر در شمارۀ ركعت‌هاى نماز چهار ركعتى شك كند، بايد كمى فكر نمايد، پس اگر يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا كرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند و در غير اين صورت به دستورهايى كه گفته مىشود عمل نمايد و در هر صورت نباید نماز را بشكند و آن نُه صورت از اين قرار است:
اوّل: آنكه بعد از سجدۀ دوّم بین دو يا سه ركعت، شک کند كه بايد بنا را بر سه ركعت بگذارد و با خواندن يك ركعت ديگر نماز را تمام كند و يك ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند.
دوّم: شكِّ بين دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوّم كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و پس از اتمام نماز، دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند.
سوّم: شكِّ بين دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوّم كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته به جا آورد.
چهارم: شكِّ بين چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوّم كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجدۀ سهو به جا آورد.
پنجم: شكِّ بين سه و چهار كه در هر جاى نماز باشد بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
ششم: شكِّ بين چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
هفتم: شكِّ بين سه و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده به جا آورد.
هشتم: شكِّ بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد.
نهم: شكِّ بين پنج و شش در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجدۀ سهو به جا آورد.
